Türkiye'de arabuluculuk, 22.06.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu (HUAK) ile bir alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak uygulanmaya başlamıştır. 6325 sayılı Kanunla yeni bir serbest meslek ihdas edilmiş ve arabuluculuk mesleğini icra edecek kişilere "arabulucu" unvanını kullanma yetkisi tanınmıştır.
Sistemin gelişmesi ile birlikte kanuni düzenlemeler de yapılmaya başlanmış ve ülkemizde bir kısım davaları açmadan önce arabuluculuğa başvuru yapılması dava şartı haline getirilmiştir. Yani kabaca bu davalarda arabuluculuk başvurusu yapılmadan davanın açılması durumunda dava şart eksikliğinden davanın usulden reddine karar verilmektedir.
Arabuluculuğa Başvurusu Zorunlu Uyuşmazlıklar (Dava Şartı Arabuluculuk)
-7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 3. maddesi hükmüne göre; Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak düzenlenmiştir.
-6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'na 5/A maddesi eklenmiş ve bu maddeye göre Türk Ticaret Kanununun 4. Maddesinde sayılan ticari davalar ile diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvurulması dava şartı haline gelmiştir.
-6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu’nun 73/A maddesiyle Tüketici mahkemelerinde görüşen uyuşmazlıklar açısından arabulucuya başvuru zorunluluğu getirilmiştir.
-6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu'nun 18/B maddesiyle; kiralanan taşınmazların 2004 sayılı Kanuna göre ilamsız icra yoluyla tahliyesine ilişkin hükümler hariç olmak üzere, kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklar, taşınır ve taşınmazların paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklar, 23/6/1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunundan kaynaklanan uyuşmazlıklar, komşu hakkından kaynaklanan uyuşmazlıklar açısından arabulucuya başvuru zorunluluğu getirilmiştir.
Arabuluculuk bürosuna başvurulmasından, son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar geçen sürede zamanaşımı durur ve hak düşürücü süre işlemez. Uyuşmazlığın arabuluculuk yoluyla çözülemediğine dair son tutanağın düzenlendiği tarihte zamanaşımı süresi yeniden işlemeye başlar.
İş mahkemelerine ilişkin ve ticari nitelikteki uyuşmazlıklarda arabuluculuk süresi maksimum 6 hafta olmakla zorunlu hallerde bu süre 2 hafta daha uzatılabilmektedir. Diğer uyuşmazlıklarda arabuluculuk süresi 3 hafta olup zorunlu hallerde 1 hafta daha uzatılabilmektedir.
Arabuluculuk teklifinin taraflardan gelmesi durumu; taraflarından biri, dava açılmadan önce veya dava açıldıktan sonra, diğer tarafa arabulucuya başvurma konusunda bir teklif sunabilir. Arabulucuya başvurma konusunda karşı tarafa iletilen teklif, 30 gün içinde olumlu cevaplanmazsa reddedilmiş kabul edilir.
İhtiyari Arabuluculuk
Arabuluculuk Kanunu 1/2. maddesi uyarınca tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri tüm özel hukuk uyuşmazlıkları, işleri ve davaları ihtiyari arabuluculuk uygulaması ile çözüme kavuşturulabilmektedir. Tarafların üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabilmesi; davanın kamu düzenine ilişkin olmaması anlamını taşımaktadır. Örneğin velayete ilişkin davalar, ceza davaları kamu düzenine ilişkin olduğundan arabuluculuğa elverişli değildir.
Arabuluculuk Temel İlkeleri
-İradilik
-Gizlilik
-Eşitlik
-Tarafsızlık
Arabuluculuk süreci sonunda anlaşma sağlanması durumunda arabulucu tarafından tarafların/vekillerin imzasını içeren anlaşma metni tanzim edilmektedir. Anlaşma belgeleri ilam hükmünde olmakla, kanunlarda icra edilebilirlik şerhi alınmasının zorunlu kılındığı hallerde, taraflar, anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesini arabulucunun görev yaptığı yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesi'nden talep edebilirler. Şerh alınan anlaşma belgesi ilamların icrası yoluyla icra edilebilir.
Avukat&Arabulucu Umut KILIÇARSLAN HUKUK BÜROSU olarak 2023 yılından itibaren Arabuluculuk Daire Başkanlığı siciline kayıtlı arabulucu olarak arabuluculuk yapılmakta, Ticaret Hukuku alanında uzman arabulucu olarak hizmet vermektedir.
Ayrıntılı bilgi için iletişime geçiniz...